FAMILY STRENGTHENING PROGRAMMS

Στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης που πλήττει τη χώρα τη τελευταία διετία (2009-2011) βιώνουμε μια διαρκή επιδείνωση των συνθηκών ζωής σε όλα τα επίπεδα και την συνακόλουθη δραματική αύξηση του αριθμού οικογενειών – και κατά συνέπεια, των παιδιών και των νέων – που κινδυνεύουν να μπουν στο φαύλο κύκλο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Οι δομικοί παράγοντες αυτού του φαινομένου, όπως απεικονίζονται με βάση στοιχεία ερευνών είναι:

Ø  Η αύξηση της ανεργίας (18% Αύγουστος  2011) και ιδιαίτερα αυτή των νέων (και νέων γονέων).

Ø  Η μείωση του οικογενειακού εισοδήματος είτε λόγω απώλειας θέσης/σεων εργασίας, είτε λόγω μισθολογικών περικοπών τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.

Ø  Η ανυπαρξία αναπτυξιακής πολιτικής, (επιχορήγηση δανείων για δημιουργία νέων επιχειρήσεων κλπ).

Ø  Η τεράστια αύξηση του αριθμού μεταναστών από χώρες του τρίτου κόσμου, οι οποίοι συνήθως δεν έχουν στοιχειώδη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας. 

Ø  Η περαιτέρω συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας (δημόσιος τομέας) λόγω περικοπών των προϋπολογισμών, συγχωνεύσεων, απολύσεων, υποστελέχωσης, κλεισίματος δομών, δυσκολιών πρόσβασης σε υπηρεσίες λόγω αύξησης οικονομικού τιμήματος κλπ. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τα παραδείγματα των δημοτικών παιδικών σταθμών (αυξάνεται ο αριθμός των αιτημάτων αλλά δεν υπάρχει δυνατότητα να γίνουν δεκτά), των συμβουλευτικών κέντρων και των κέντρων ψυχικής υγιεινής του δημόσιου τομέα (περικοπές), των κέντρων δημιουργικής απασχόλησης παιδιών (από 240 το 2008, σήμερα λειτουργούν λιγότερα από 180) κλπ.

Ø  Η καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας δεν έχει αποτελέσει μέχρι σήμερα στόχο της κοινωνικής πολιτικής στη χώρα μας. Η διερεύνηση του φαινομένου δείχνει ότι παρόλο που ο παιδικός πληθυσμός της χώρας διαχρονικά μειώνεται (υπογεννητικότητα) - και προφανώς επίκειται περαιτέρω επιδείνωση του δείκτη στις τρέχουσες συνθήκες – ο αριθμός των ανήλικων παιδιών (0-17 ετών) που διαβιούν σε νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν συνθήκες οικονομικής φτώχειας πλησιάζει τις 450.000 το 2007 και έκτοτε βρίσκεται σε κάθετη ανοδική πορεία (στοιχεία ΕΚΚΕ 2010).

Σε κοινωνικό επίπεδο όλα τα στοιχεία καταδεικνύουν μια συνθήκη εξαιρετικής πίεσης στο εσωτερικό της οικογένειας με τις όποιες εκφράσεις (αρνητικές) μπορεί να προσλάβει. Αυτό βεβαίως αντανακλά στις σχέσεις μεταξύ των μελών και φυσικά στα παιδιά.

Ενδεικτικά αναφέρουμε:

·      Όπως καταγράφεται σε παιδοψυχιατρικές μονάδες, το τελευταίο διάστημα εξ΄ αιτίας των συνθηκών η ανασφάλεια, η αστάθεια, το αίσθημα αδυναμίας ελέγχου των καταστάσεων έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των ψυχικών διαταραχών και ιδιαίτερα της κατάθλιψης. Ο γονέας δυσκολεύεται να ανταπεξέλθει στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού του, να διαχειριστεί τα προβλήματά του εκδηλώνοντας άλλοτε συναισθήματα παραίτησης και αδιαφορίας άλλοτε νευρικότητες και έλλειψη ψυχραιμίας. Το γεγονός αυτό απεικονίζεται στη συμπεριφορά των παιδιών με διάφορες μορφές, όπως συμπτώματα κατάθλιψης, φοβίες έως και αύξηση των κρουσμάτων σχολικής βίας ή γενικότερα των διαταραχών συμπεριφοράς.

·      Μια άλλη εικόνα που παρατηρείται όλο και συχνότερα το τελευταίο διάστημα είναι η απογοήτευση των εφήβων η οποίοι φαίνεται να επενδύουν λιγότερο στη σχολική τους επίδοση και στην εκπαίδευση, καθώς πιστεύουν ότι δεν θα έχουν πιθανότητες για επαγγελματική αποκατάσταση. Δεν έχουν ισχυρά κίνητρα για το μέλλον τους. Το γεγονός αυτό επιδεινώνει ακόμα περισσότερο την εξέλιξη των εφήβων με ψυχολογικά και ψυχιατρικά προβλήματα με αυξημένο τον κίνδυνο να ενταχθούν σε περιθωριακές ομάδες.

·      Σε ειδικές ομάδες πληθυσμού, όπως αυτή των εξαρτημένων γονέων, οι συνέπειες των νέων οικονομικών μέτρων είναι ολέθριες (ελλιπέστατη ιατρική  φροντίδα και περίθαλψη) ενώ οξύνονται οι συμπεριφορές υψηλού κινδύνου και παρατηρείται αύξηση των παραβατικών συμπεριφορών καθώς δυσχεραίνονται οι συνθήκες διαβίωσης και χάνεται η θετική προοπτική. Το σκληρό παρόν και το δυσοίωνο μέλλον αυξάνει τη πιθανότητα υποτροπής καθώς παρεμποδίζεται η διαδικασία κοινωνικής επανένταξης. Φυσικά όλα αυτά αφορούν άμεσα τα παιδιά τους και ο κίνδυνος απομάκρυνσης και διάλυσης της οικογένειας είναι περισσότερο από ποτέ ορατός.

·      Στη σημερινή συνθήκη ακόμα και η κάλυψη των βασικών βιωτικών αναγκών σε πολλές περιπτώσεις παιδιών που διαχρονικά ζουν σε φτωχές οικογένειες τίθεται εν αμφιβόλω. Όλο και περισσότεροι αναζητούν υποστήριξη σε κάθε είδους προνοιακά προγράμματα, ιδιωτικής κυρίως πρωτοβουλίας, προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους.

·      Στο πλαίσιο της ευρύτερης επιστημονικής κοινότητας, η συζήτηση η οποία αφορά στην εκπόνηση πολιτικών προστασίας του παιδιού και της οικογένειας εστιάζει, τα τελευταία χρόνια, στον άξονα της πρόληψης.

·      Αυτό σημαίνει ότι, πλέον, τίθεται ως προτεραιότητα η διάθεση οικονομικών και κοινωνικών πόρων για τη στήριξη των βιολογικών οικογενειών στο φυσικό τους περιβάλλον, προκειμένου να αποφευχθεί η διάλυση τους και κατά συνέπεια η ένταξη των παιδιών σε δομές μακρόχρονης ιδρυματικής φροντίδας με ότι αρνητικό αυτό συνεπάγεται για την ομαλή ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη.

F.S PROGRAMMS

Σε αυτή ακριβώς την κατεύθυνση κινείται και το SOS Children’s Villages International, έχοντας εκπονήσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική στο πλαίσιο του προγράμματος Family Strengthening 2007-2013 με απώτερο στόχο αφενός μεν, τη διασφάλιση σε κάθε περίπτωση της υλοποίησης της βασικής αρχής της φιλοσοφίας τους «κάθε παιδί ανήκει σε μια οικογένεια και μεγαλώνει με αγάπη σεβασμό και ασφάλεια» αφετέρου δε, στη σταδιακή ενίσχυση του αριθμού των εξυπηρετούμενων παιδιών και οικογενειών στο φυσικό τους περιβάλλον.

Έως το 2015, ο στόχος μας ως προς τα ποσοστά των εξυπηρετούμενων παιδιών στην Ελλάδα θα μπορούσε να είναι περίπου στο 70%  στα πλαίσια του F.S. και στο 30%  σε Χωριά, Στέγες και Ξενώνες.

Με δεδομένη την οικονομική κρίση και τις συνέπειες της στη χώρα μας, τόσο σε επίπεδο των διαφοροποιημένων κοινωνικών αναγκών (η οικονομική δυσπραγία αποκτά πρωταρχική σημασία ως παράγοντας δυσλειτουργίας της οικογένειας) όσο και στο επίπεδο της λειτουργίας μας ως Σωματείο συνολικά (μειωμένοι οικονομικοί πόροι, ανάγκη αύξησης του αριθμού των εξυπηρετούμενων), καθίσταται επίκαιρη -και ίσως αναγκαία- η στροφή σε  μικρά ευέλικτα προγράμματα βραχύ / μεσοπρόθεσμης υποστήριξης της βιολογικής οικογένειας  έναντι αυτών της  μακρόχρονης φιλοξενίας, αξιοποιώντας τις ήδη υπάρχουσες δομές μας και το υπάρχον ανθρώπινο δυναμικό μας. Έτσι, ξεκινώντας σε ένα πρώτο στάδιο, διερευνητικού χαρακτήρα, μπορούμε να εξυπηρετήσουμε περιπτώσεις οικογενειών που ήδη έχουν απευθυνθεί στα προγράμματα μας, ενώ στη συνέχεια – με την απαιτούμενη οργάνωση και εσωτερική αναδιάρθρωση που αυτό συνεπάγεται – να εκπονήσουμε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα υποστήριξης οικογενειών.

Πληθυσμός- στόχος:

Οικογένεια σε κρίση.

Προϋποθέσεις για την ένταξη μιας οικογένειας στο πρόγραμμα υποστήριξης:

1.         Έλληνες γονείς ή νόμιμοι στην Ελλάδα αλλοδαποί.

2.      Οι γονείς δεν έχουν σοβαρά προβλήματα ψυχοπαθολογίας ή χρήσης ουσιών

3.      Τα παιδιά δεν έχουν προβλήματα σοβαρής ψυχοπαθολογίας ή χρήσης ουσιών.

Παρεχόμενες υπηρεσίες:

1.         Υλική βοήθεια στο βαθμό που απαιτείται και υπάρχει δυνατότητα.

2.             Συμβουλευτική προς τους γονείς για την αντιμετώπιση προβλημάτων σχέσεων μεταξύ των μελών της οικογένειας.

3.         Συμβουλευτική για την αντιμετώπιση θεμάτων που αφορούν στα παιδιά.

4.         Θεραπευτική παρέμβαση, εάν απαιτείται.

5.            Παραπομπή σε υπηρεσίες (προνοιακές, υγείας, κλπ) για επίλυση οικονομικών, νομικών και κοινωνικών προβλημάτων.

Διαδικασία Αξιολόγησης:

Η διαδικασία αξιολόγησης γίνεται από το πρόγραμμα FS των Παιδικών Χωριών και περιλαμβάνει:

1.         Γραπτό αίτημα από τους γονείς ή από τον έχοντα την επιμέλεια του/των παιδιών.

2.         Κοινωνική Έρευνα για την αξιολόγηση του προβλήματος.

3.            Συνεργασία με φορείς (Κοιν. Υπηρεσίες, Σχολείο κλπ) που έχουν εμπλακεί στο παρελθόν ή συνεχίζουν να εμπλέκονται με την περίπτωση

4.         Σχεδιασμός της παρέμβασης για να διαπιστωθεί η αντικειμενική δυνατότητα υποστήριξης

5.            Γραπτή έκθεση στην Παιδαγωγική Διεύθυνση και τελική έγκριση για ανάληψη της περίπτωσης από το πρόγραμμα

Διαδικασία Παρέμβασης

Η ευθύνη της  όλης  διαδικασίας  περιέρχεται στο πρόγραμμα FS των Π.Χ το οποίο  συνεργάζεται με άλλους φορείς/ υπηρεσίες όπου αυτό απαιτείται.

1.            Παρέμβαση που  βασίζεται στις πραγματικές δυνατότητες  του προγράμματος προσαρμοσμένη στις ανάγκες της περίπτωσης

2.         Δικτύωση με υπηρεσίες (ειδικά για περιπτώσεις εκτός Αθήνας)

3.         Εμπλοκή Δομών / Προγραμμάτων μας ανάλογα με την ανάγκη

4.            Σταθερή παρακολούθηση της περίπτωσης από Κοινωνικό Λειτουργό που την έχει «χρεωθεί»

5.     Περιοδική αξιολόγηση της πορείας της παρέμβασης και ενδεχόμενη αναπροσαρμογή στόχων-μέσων-πρακτικών όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο

Ως  πρόγραμμα FS εννοούμε κάθε δομή SOS που δουλεύει με την Β.Ο (πχ. Κέντρα Στήριξης κλπ)